بورت (Burrete)
بورت وسيله اي شيشه اي به صورت لوله دراز و باريك است كه در انتهاي زيري آن محلي براي خارج شدن محلول وجود دارد. بورت معمولا برحسب ميلي ليتر درجه بندي شده و هر ميليليتر نيز معمولا خود به ده قسمت برابر تقسيم مي شود. از بورت در تيتراسيون و اندازه گيري حجم مايعات استفاده ميشود. براي استفاده از اين وسيله، شير شيشه اي بورت را همواره بايد با انگشت هاي يك دست گرفت و باز و بسته كرد. برتري اين كار در اين است كه شير به طرف داخل فشرده ميشود و از ُ شل شدن آن و چكه كردن مايع از بورت جلوگيري ميكند. درصورتي كه با گرفتن شير بورت با دست راست، شير به تدريج به طرف بيرون كشيده مي شود و در اين صورت احتمال دارد محلول از بورت چكه كند. قبل از استفاده از بورت بايد آن را شست. براي شستن آن برحسب مورد به ترتيب از آب معمولي داغ، آب و صابون و سولفوكروميك (مخلوطي مناسب از پتاسيم ديكرومات و سولفوريك اسيد) استفاده مي شود. نشانه تميز شدن بورت اين است كه قطره هاي آب به جداره داخلي آن نچسبد. پس از شستن بورت ابتدا بايد آن را با آب معمولي، آب كشيد و سپس با آب مقطر ( ُ كر) داد. با اين عمل محلول قبلي از بورت خارج مي شود. اما براي خارج كردن آب مقطر آغشته به جدار داخلي بورت، بايد آن را يكبار با محلول مورد آزمايش نيز ُ كر داد. بيرون بورت را بايد با دستمال تميز خشك كرد. اين عمل به بهتر خوانده شدن درجه هاي بورت كمك ميكند. بايد توجه داشت كه هنگام پركردن بورت لوله باريك پايين بورت (پس از شير بورت) كاملا پر از مايع بوده و حباب هوا نداشته باشد. اگر بورت داراي شير شيشه اي است، با باز و بسته كردن ممكن است حباب هوا خارج نشود. در اين صورت، براي خارج كردن حباب هوا بايد نوك باريك بورت را در داخل مايع گذاشت و شير بورت را بازكرد و با مكش از دهانه بالايي بورت، قسمت باريك آن را از مايع پركرد. هنگام استفاده از بورت در تيتراسيون به نكات زير توجه شود:
- در طي عمل تيتراسيون، محلول تيترکننده نبايد به سرعت از بورت خارج شود. زيرا علاوه بر آن که امکان گذشتن از نقطه پايان وجود دارد، خطاي خواندن در نقطه انتهايي هم زياد ميشود.
– در طي عمل تيتراسيون، محلولي که از بورت به داخل ارلن ماير مي ريزد نبايد در يک نقطه جمع شود بلکه بايد در طول تيتراسيون مرتبا به هم زده شود تا قطرات به طوركامل در تمام نقاط آن پخش شوند. نوک بورت نبايد از ارلن ماير خيلي فاصله داشته باشد تا قطر ه ها به اطراف پخش نشود.
– بعد از هر تيتراسيون محلول باقي مانده در بورت ابتدا با آب و سپس آب مقطر شسته شود و شير آن درحالت باز کرده و به طور وارونه به گيره وصل شود.
– محلول نبايد به مدت طولاني در بورت بماند. زيرا در اين صورت شير بورت بسته شده و باز کردن آن مشکل است.
– شير بورت بايد با مقدار کمي گريس چرب شود تا به راحتي باز و بسته شود، زيادبودن گريس باعث مسدود شدن شير بورت مي شود.
– هنگام خواندن درجه بورت زماني که محلول هاي شفاف درون آن ريخته شده است بايد دقت شود که سطح محدب مايع با خط درجه مورد نظر مماس باشد، ولي در محلول هاي رنگي مثل پتاسيم پرمنگنات بايد سطح بالايي مايع با خط درجه مورد نظر مماس باشد. بورت اتوماتيك نوعي بورت است كه داراي مخزن بزرگي است و در مواردي كه نياز به استفاده زياد و پي در پي از بورت باشد، مورد استفاده قرار مي گيرد.
از جمله کاربرد های بورت در صنایع، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
